Sakarya ilimizin Hendek ilçesinde bulunan Havai Fişek fabrikasındaki ucuz atlatılmış gibi görünen patlama ve ardından gelen yangın, dikkatleri tehlikeli maddelerin neden olduğu kaza veya ciddi sonuçlar doğuran olaylara çevirdi. Ucuz atlatıldı demekteki maksadımız, eğer yangın piroteknik maddeler dediğimiz havai fişeklerin veya içeriğinde kullanılan barutların bulunduğu depolara sirayet etseydi oldukça büyük bir facianın yaşanması ihtimaliydi. Kazada ölen vatandaşlarımıza Allah’ tan rahmet, yaralı kurtulanlara da acil şifalar diliyoruz.
Bizler Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanları olarak kazadan sonra, üzerimize düşen sorumluluk çerçevesinde bazı değerlendirmeler yapmak, bu ve buna benzer kazaların yaşanmaması için alınması gereken önlemler hakkında kamuoyu ve özellikle tehlikeli maddelerle iştigal edenleri uyarmak için yazıyı kaleme aldık.
Özel önlem alınması gereken tehlikeli maddeler, Birleşmiş Milletler Ekonomik ve Sosyal Konsey tarafından her iki yılda bir güncellenen Turuncu Kitap ile yayımlanmaktadır. Türkiye olarak bu tehlikeli maddeler için Birleşmiş Milletler ve Avrupa Ekonomik Konseyi koordinasyonuyla uygulanması için irade beyan ettiğimiz ve imzalayarak tarafı olduğumuz anlaşmalar veya gönüllülük çerçevesinde uyguladığımız kurallar bulunmaktadır. Bu kuralları sayacak olursak, Basel sözleşmesi kapsamında çevre koruma mevzuatı, Amsterdam anlaşması kapsamında kimyasal ve pestisitlerle ilgili mevzuat, Uluslararası Akreditasyon Kurumu taraşından yayımlanan İSO standartları, BEKRA (SEVESO) büyük endüstriyel kazaların önlenmesi ve etkilerinin azaltılması yönetmeliği ile Patlamadan Korunma Dokümanı hazırlanması ile ilgili mevzuatlardan başka bizlerin ilgi alanına giren Tehlikeli Maddelerin Karayollarından taşınması (ADR), Denizyollarından taşınması (IMDG Code), Demiryollarından taşınması (RID) ve havayollarından taşınması (DGR) regülasyonları bulunmaktadır.
Fabrikadaki patlamanın incelendiği yazımızda, Tehlikeli Madde taşımacılığının konumuzla ilgisi nedir diye soracak olursanız; aslında tehlikeli madde taşımacılık mevzuatları, ülke olarak attığımız imza ve kabul ettiğimiz sorumluluk kapsamında tehlikeli maddenin özelliklerine göre alınması gereken tedbirleri, tehlikeli maddelerin güvenle depolanıp güvenle taşınabileceği ambalajları, taşımanın güvenle yapılabileceği araç ve taşıma ünitelerini, taşımayı yapacak bilgili ve eğitimli sürücüleri düzenlemektedir. ADR 2.2.1 de tüm kriterleriyle açıklanan SINIF 1 Patlayıcı madde ve Nesneler ile 2.2.1.1.7 referansında ADR tarafından uzun uzun anlatılan Havai fişeklerle ilgili bölümün mutlaka dikkate alınması gerekiyor. Testler ve Kriterler El Kitabında referans alınacak hususlar ile Havai fişek imalatçıları için sağlanan oldukça fazla muafiyetler ve muafiyetlerin çok keskin çizgilerine dikkat ederek üretim planlaması gerekmektedir.
ADR konvansiyonu tüm patlayıcı maddeler gibi güvenli havai fişek ambalajı ile ilgili kuralları da koymuştur. Ambalajlar, içerideki bir patlamanın, dışarıya sirayet etmeyeceği şekilde düzenlenmiş ambalajlardır. Yukarıda zikredilen hususların uygulandığı işletmelerde kaza ve ciddi sonuçlar doğuracak hadiselerin önüne geçilebilecektir.
Kuşkusuz işletmelerde emniyet gayreti içerisinde olan iş güvenliği uzmanları, çevre danışmanları gibi tehlikeli madde güvenlik danışmanları da yer almaktadır. Emniyet konusu yatırımcıların dikkatini maalesef pek çekmez ancak unutmamak gerekir ki “BİR ŞEY OLANA KADAR HİİİİİÇ BİR ŞEY OLMUYOR”. Bir şey olunca da çok geç kalmış oluyoruz. Tehlikeli madde farkındalık ve önleme gayretleri için herkes elinden geleni yapmalı ve konu hakkında Birleşmiş Milletler kaynaklı güvenlik hususlarını uygulamaya çalışmalıdır. Bu konuda Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanlığı Kuruluşları (TMGDK) destek olmak için hazırdırlar.
Ahmet CAYIK
ATLAS TMGD Şirket Yetkilisi
TMGDE (ADR/RID/IMDG Code)
