Uluslararası Denizcilik Örgütü mevzuatı kapsamında, Denizde Can Emniyeti (SOLAS) konvansiyonu içerisinde yer alan, eski adıyla BC Kod (Code of Safe Practice for Solid Bulk Cargoes) olan katı dökme yükler kodu 4 Aralık 2008 yılında IMSBC Kod (International Maritime Solid Bulk Cargoes Code) adıyla düzenlenmiş ve, MSC.268(85) sirküleriyle 1 Ocak 2011 tarihi itibarıyla zorunlu hale gelmişti.
Yıllardır pek dikkate almadığımız kurallar, 1 Nisan 2022 tarihinde yürürlüğe giren Tehlikeli Yüklerin Denizyoluyla Taşınması ve Yükleme Emniyeti Hakkında yönetmelikle ülkemizde de zorunlu hale geldi. Yani global dünyanın küresel kurallarına uyum sağlamaya başladık.
IMSBC Kod ne işe yarar diye soracak olursanız, denizde dökme olarak büyük hacimlerde taşınan aslında katı formdaki yüklerin normal taşıma şartları altında geminin dengesine veya çalışanlarına ve belki çevreye vereceği tehlikelerden korunmak için yapılan düzenlemeler olduğunu söyleyebiliriz. Katı formdaki yüklerin gemi dengesine etkisi nasıl olur ki sorusunun cevabını biraz sonra vereceğim.
Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanları olarak bu konunun bizleri ilgilendiren ve hem iş yükü, hem de hukuki açıdan zorluklarından bahsetmek istiyorum. Öncelikle biz IMDG Kod danışmanları, bildiğiniz gibi paketli yüklerin denizyolundan taşınması konusunda eğitimler aldık ve bakanlıkça yapılan sınavda başarılı olduk. Paketli yük danışmanı olarak katı dökme yükler söz konusu olduğunda ve bu koda ait 700 sayfalık ayrı bir kitap söz konusu olduğunda ne yapmalıyız? Bu kodun eğitimi nasıl veriliyor? Yetki nasıl alınıyor? İşte bütün bu soruların cevabı maalesef bir boşluk. Öncelikle kod kitabı İngilizce. İngilizce bile olsa kitabın korsan baskısı bulunamıyor. Orijinali oldukça pahalı, Kod kitabının Türkçesi hiçbir yerde yok. Bu şartlar altında Katı dökme yük elleçleyen kıyı tesislerinin danışmanlarını zor bir süreç bekliyor dersek abartmış olmayız.
Şimdi gelelim Katı dökme yüklerle ilgili bilgilendirmelere. Katı Dökme yükler üç grupta ele alınmaktadır. Bunlar:
- Grup A yükler
- Grup B yükler
- Grup C yükler
Grup A yükler, Taşıma sırasında sıvılaşması muhtemel katı dökme yüklerdir. Örneğin cevherler, kömür gibi ürünler her ne kadar kuru desek te içinde barındırdığı nemi normal taşıma şartları altında dışarı verir ve gemi ambarında stabilizasyonu bozabilir. Bunu önlemek için yüke ait taşınabilir nem limitinin tespit edilmiş olması ve taşımadan hemen önce nem değerinin ölçülerek TML değerinden küçük olması gerekmektedir.
Grup B yükler, Barındırdıkları kimyasal etkiler nedeniyle zarar verme potansiyeli olan katı dökme yüklerdir. Bunlar, ikiye ayrılmaktadır. Birinci adımda IMDG Koda uygun olarak UN numarası olan yükler, ikinci adımda ise MHB dediğimiz Sadece dökme taşıma esnasında tehlike arz eden yüklerdir. Bu yüklerin UN numarası olması gerekmemekte olup sadece dökme olarak taşındığında tehlikeli kapsama girmektedirler. Ambalajlı taşınmaları durumunda IMDG Koda da tabi olmadıklarından herhangi bir kodun uygulanmasını gerektirmezler.
Grup C yükler ise diğer grup yüklerin barındırdığı riskleri sergilemezler ancak, örnek olarak yüksek yoğunluklu oldukları için gemi ambarlarında gemiye aşırı yük bindirebilirler veya çok ince parçacıklı olmaları dolayısıyla solunum yolu hastalıkları veya geminin havalandırma sistemine zarar verebilirler.
IMSBC Kod kapsamına giren katı dökme yüklerin gemilerle elleçlenmesi gerektiğinde yük ilgilisinin ve kıyı tesisinin dikkatle takip etmesi gereken hususlar aşağıdadır.
- DÖKME YÜK SEVKİYAT ADI (BCSN) mutlaka kullanılmak üzere kod kitabından temin edilmelidir. Bu ad, taşımacıya verilecek belgede de kullanılmalıdır.
- DÖKME YÜK DEKLARASYONU. Bu deklarasyon, IMSBC Kod 4ncü kısımda yer almakta olup tam olarak doldurulmalı ve acenta tarafından LTP (Liman Tek Pencere) girişi tehlikeli yük olarak yapılmalıdır.
- Yükleme yapılırken yükün dağılımı ve geminin dengesine etkisi mutlaka hesap edilmelidir.
- Yükün gemideki yerleşimi ile ilgili bir istif planı olması gerekmektedir.
- Grup B dökme yükler söz konusu olduğunda Sevkiyat adları farklı yükler aynı gemiye yüklenecekse ayrıştırma kurallarına önem verilmelidir.
- Yüke ait Güvenlik Bilgi Formu mutlaka bulunmalı ve muhtemel riskler için GBF de geçen önlemler alınmış olmalıdır.
- KAPALI ALANLARA GİRİŞ KONTROL FORMU. Kapalı alanlara giriş için bir prosedür olmalı, form doldurularak girişler kayıt altına alınmalı ve önlemler prosedüre göre uygulanmalıdır.
- Gemiden veya taşıdığı yükten kaynaklı DENİZ KİRLETİCİ atıklar, uygun prosedürlere göre kabul ve bertaraf edilmelidir.
Yukarıda yazdığımız hususlar çerçevesinde hem kıyı tesisi işletmecileri, hem de Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanlarının bilgi sahibi olması, en azından okuduğunu anlayabilecek düzeyde İngilizce bilgisi gerektirmektedir. Danışman arkadaşlarımıza önerimiz, kendilerini geliştirmek ve bu hizmeti en iyi şekilde sunmak için araştırma yapmaları, orijinal kitapları edinmeleri ve mümkünse yabancı dil seviyelerini yükseltmeleridir. Özellikle bilimsel ve teknik gereklerle her iki yılda bir güncellenen mevzuatlar söz konusu olduğunda zamanın ve bilginin gerisinde kalmamak önem arz etmektedir. Saygılarımla
Ahmet CAYIK
TMGDE (IMDG/RID/ADR)
ATLAS TMGDK/NERİS AKADEMİ
