TEHLİKELİ MADDE GÜVENLİK DANIŞMANLIĞI MEMNUNİYETİ
Yaklaşık bir yıldır tehlikeli maddelerin karayollarından taşınması (ADR) ve demiryollarından taşınması (RID) ile denizyollarından taşınması (IMDG Code) hakkında danışmanlık hizmeti veriliyor ve ilgili işletmelerce alınıyor. Bilindiği üzere Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı bu hizmetin Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanlığı Kuruluşlarınca (TMGDK) verilmesini düzenledi ve 1 Ocak 2018 tarihinde muafiyet kapsamında bulunan perakende akaryakıt istasyonları ile kamu kurum ve kuruluşlarının da sisteme dahil olması sayesinde sistem kurulmuş oldu.
ATLAS TMGDK olarak bizler oldukça verimli ve başlangıç aşaması için faydalı işler yaptığımıza inanıyoruz. Hizmet verdiğimiz işletmelerden aldığımız geri dönüşler, yaptığımız faaliyetleri görüp değerlendiren paydaşlar ve en önemlisi birlikte görev yaptığımız mutlu danışman kadromuz bizi gelecek açısından umutlandırmaktadır.
Şimdi yaklaşık bir yıllık geçmişi değerlendirmek ve hem hizmet alanlar, hem de hizmet verenler açısından ülkemizdeki tehlikeli madde mevzuatı hakkında memnuniyet durumunu incelemek ve gelecek yıl başlayacak yeni sözleşme dönemi için paydaşlara fikir vermek maksadıyla sektörü inceleyelim.
HİZMET ALANLAR AÇISINDAN DANIŞMANLIK HİZMETİ MEMNUNİYETİ
Hizmet alan işletmeler, yılda 50 tondan fazla tehlikeli madde ile iştigal eden işletmelerdi. İşletmelerin hizmet aldıkları TMGD’ ler ve TMGDK’ lar açısından memnuniyet kriterlerini aşağıda açıklamak istiyoruz:
- Danışmanın asli görevi hizmet verdiği işletmeye düzenli olarak gitmek ve ziyaretlerini kayıt altına almaktır.
- Danışman, işletmede iştigal edilen tüm kimyasalları incelemeli ve hangi maddelerin tehlikeli madde olduğunu, hangilerinin tehlikeli madde olmadığını işletmeye rapor olarak sunmalıdır. Örnek vermek gerekirse bir akaryakıt istasyonunda sizce kaç adet tehlikeli madde vardır diye sorsam muhtemelen herkes beşi geçmeyecek madde sayacaktır ancak ADR anlaşmasını incelediğinizde Çakmakların UN 1057 olarak, akülerin, Akülerin UN 2800 olarak tanımlandığını, istasyonlarda satışı yapılan kolonya gibi maddelerin de ADR kapsamına girdiğini tespit eden danışmanlara ihtiyaç bulunmaktadır.
- Danışmanlar tespit ettikleri tehlikeli maddelerin tehlikelerinin neler olduğu hakkında araştırma yapmalı, her bir maddenin potansiyel tehlikesini tespit etmeli ve tespit ettiği risklerin oluşmaması için alınması gereken tedbirleri işletme personeline eğitimler vererek anlatmalı ve hem farkındalık, hem de maddelerle çalışan ilgililere göreve yönelik eğitimler vermelidir.
- Danışman, tespit ettiği tehlikeli maddelerin herhangi bir kaza, olay gibi ciddi sonuçlara neden olup olamayacağını hesaplamalı ve muhtemel kaza veya olaylara karşı veya olay olduğunda uygulanacak hareket tarzlarına ilişkin prosedürleri ve talimatları hazırlayıp ilgililere tebliğ edilmesini sağlamalıdır.
- Ciddi sonuçlar doğurabilecek maddelerle iştigal ediliyorsa ADR şartlarına uygun bir EMNİYET PLANI hazırlamalıdır. Hazırladığı emniyet planının ADR şartlarına uygun olarak kozmik gizli kapsamda ilgilisine tebliği ile plana uygun tatbikatlar planlamalı ve uygulamalıdır. Akaryakıt istasyonu örneğinden yola çıkarsak boşaltım yapan bir benzin tankerine yoldan geçen kötü amaçlı kişilerin Molotof kokteyli ile saldırması durumunda yapılacak hareket senaryosu örnek verilebilir.
- Danışman, bir kimyasal madde işletmesinde tehlikeli madde taşıması yapacak araçların karayolu denetimlerinden sorunsuz geçmesini sağlayacak tüm tedbirleri almalı ve herhangi bir durumda 24 saat sorulara cevap vermelidir.
- Danışman, hizmet verdiği işletmeye tehlikeli madde getiren nakliyeciler veya gönderen firmanın araç ve ambalajlarını ADR açısından kontrol edebilecek sürdürülebilir bir kontrol mekanizması kurulumu için ilgililere eğitim vermelidir.
- İşletmede kullanılan ambalaj, IBC konteyner ve araç ile ekipmanların ADR şartlarına uygunluğunu denetleyecek bir mekanizma kuracak şekilde eğitim vermeli ve periyodik kontroller ve süreçleri yönetecek ilgilileri yetiştirmelidir.
- Danışman, işletmesine herhangi bir alanda tehlikeli madde mevzuatlarına uygunluk açısından daha az maliyetli yöntemleri önerebilecek mevzuat bilgisine sahip olmalıdır.
- Danışman mükemmel bir yaratık değildir, arkasında tecrübesi yüksek, bilgi birikimi geniş ve araştırma açısından sağlam bir ekip olmalıdır ki karşılaştığı herhangi bir soru veya sorunda danışıp doğru kararı verebilsin.
- Danışman, vereceği yanlış kararın hizmet verdiği işletmeyi direk mali bir yük ve sorumluluk altına sokabileceği, doğru kararlarla işletmesine ekonomik kazançlar ve prestij sağlayabileceğini bilerek sorumlulukları oranında işletme lehine en doğru kararı verebilmelidir.
- Danışmanın maliyeti ayda sadece bir veya iki gün ziyaretlerine göre değil, işletme için evde veya ofiste harcadığı günler de hesaba katılmak suretiyle değerlendirilmelidir.
Aslında sayılabilecek daha çok ayrıntı olduğunu belirterek konuyu özetlemek gerekirse, geçtiğimiz bir yıl süresince işletme lideri olarak aldığınız Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanlığı (TMGD) hizmetini yukarıdaki kriterlere göre değerlendirdiğinizde, yaptığınız işin tehlikelerini değerlendirerek yaptığınız iç muhasebede içinizde bir sıkıntı oluşmuyor ve kolaylıkla cevaplıyorsanız rahat olun. Bilgili bir danışmanınız var, arkasında da yetkin bir TMGDK var demektir.
Aksi takdirde yetersiz veya bilgisiz bir danışmanınız veya maalesef mevzuata aykırı şekilde başka bir iş yapan, aynı zamanda TMGD hizmetini ikinci işi olarak yapan bir danışmanınız olabilir. Bunun potansiyel riski nedir diye sorulacak olursa, aldığınız riski hatırlatmak zorunda kalacağız. İşletmenizde olası bir tehlikeli madde kazası olduğunda, işyeri sahibi veya yöneticisi olarak size sorulacak ilk soru, hangi önlemleri aldığınız sorusu olacaktır. Bu soruya sizin cevap vermeniz biraz zor olacak ve danışmanın sorumlu olduğunu söyleyeceksiniz. İşte bu aşamada hem sizi, hem işletmenizi hem de kendisini koruyacak bilgi sahibi, tüm risklere karşı gerekli ve yeterli önlemleri almış bir danışman arayacak gözleriniz.
ATLAS TMGD Kuruluşu olarak İzmir merkez ve 13 bölgede tüm Türkiye çapında verdiğimiz hizmetlerde bu konuların farkında olarak hizmet verdiğimiz işletmelerde yeterli bilgilendirme yaparak işletmelerin hem haklarını, hem de sorumluluklarını tam anlamıyla yerine getirmelerini sağlamak amacıyla online danışmanlık programıyla anlık denetim ve kontrol dahil kurulu sistemimizle en verimli ve ekonomik hizmeti vermeye çalışıyoruz.
Tehlikeli maddelerin doğasından bahsedecek olursak; her tehlikeli madde barındırdığı tehlikeyi devamlı surette üretir. Alınması gereken önlemler alındığı sürece hiçbir şey olmaz ancak sistemin ucunda yer alan çalışanın bile bir ufak ihmali, telafisi güç sorunlara ve sonuçlara neden olabilir. Zamanında gerekli müdahaleyi yapan bilgi sahibi çalışan, büyümeden riski yok edebilir. Birleşmiş Milletler kaynaklı ADR mevzuatı, her bir tehlikeli madde için taşıma kurallarını bize sunmaktadır. Danışmanlar ise bilinen kuralları işletmemizde uygulatacak ve yapılan uygulamaları işveren adına denetleyerek düzgün işlemesini sağlayarak olası kaza ve ciddi sonuçlar doğuracak olaylardan işletmenizi, çalışanları ve çevreyi koruyacaktır. Kaza veya olay olduktan sonraki pişmanlığın ve mali sonuçların ağırlığından bahsetmeyi ise gereksiz buluyoruz. Sonuç olarak diyebiliriz ki: Tehlikeli madde işi ucuz bir iş değildir, ucuza getirilecek bir iş hiç değildir.
HİZMET VEREN DANIŞMANLAR AÇISINDAN MEMNUNİYET
Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanları, ülkemizin, Üniversitelerin mühendislik veya Fen fakültelerinden mezun olmuş en iyi eğitimli kesiminden oluşmaktadır. Söylenenlere göre Tıpta Uzmanlık Sınavı (TUS)’ tan sonra bilinen en zor sınav olan ADR/TMGD sınavını başarıyla geçen ve sınava giren yüz kişiden ortalama ilk beşe giren kişilerdir. İçine girildiğinde gerçekten keyifli ve gönülden isteyerek yapıldığında insanı tatmin eden bir hizmeti vermek için üstün çabalar sergileyen danışmanlar, gittikleri işletmelerde faydalı olmak, işletmeye artı değer katmak ve sağladığı yararla hem işletmenin potansiyelini yükseltmek, hem de ülkemizin ADR mevzuatında ağırlıklı olarak Avrupa ülkeleriyle tehlikeli madde açısından aynı dili konuşmak suretiyle ekonomik çıkarlarına hizmet etmeyi amaçlamışlardır.
Danışmanların, hizmet verdikleri işletmeleriyle ilgili memnuniyetine gelecek olursak dikkate alınması gereken kriterleri de aşağıda sunmak istiyoruz.
- Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanları, hizmet verdikleri işletmelerde işletme liderine karşı sorumludurlar. Verecekleri kararlar işletmenin bütününü ilgilendirmektedir ancak genellikle İş Güvenliği Uzmanlarına veya çevre danışmanlarına bağlı çalışmak durumunda kalmaktadırlar. İşletme dahilindeki bürokratik hiyerarşi, danışmanın kararlarına ihtiyaç duyacak diğer birimlerin yararlanmasına engel olabilmektedir.
- Danışmanlar, sözleşmeleri gereğince gizlilik anlaşmasının tarafıdırlar ve hizmet verdikleri işletmelerin hiçbir bilgisini üçüncü kişilerle paylaşmaz ancak yine da bazı bilgilere ulaşmada zorluklar yaşarlar. Bazı depolara giremezler.
- Sektörümüz her ne kadar yeni de olsa eğitim işimizin önemli bir parçasıdır. İşletmelerde kabul gören iş sağlığı ve işçi güvenliği eğitimleri tehlikeli madde eğitimleri için de kabul görmeli ve çalışanların zamanlarının bir kısmının eğitim için ayrılması konusunda işletme yönetimleri olumlu yaklaşmalıdır.
- Danışmanlar, hizmet verdikleri işletmelere gelen tehlikeli maddelerin ADR şartlarına uygun şekilde ambalajlanmış, yüklenmiş, doldurulmuş ve işaretlenmiş olduğundan emin olmak zorundadır ancak bu kontrolleri eğitim verdiği güvenlik personeliyle uygulamak zorundadır. Personelin hem eğitime hem de kontrollere teşvik edilmesi tesisin güvenliği için önemlidir. Sigortası olmayan bir tankerle asit alımı yapan bir işletme herhangi bir zarar söz konusu olduğunda sorumluluğu direkt üstüne almış demektir.
- Danışmanlar atanarak altına girdikleri sorumluluğun gereğini yerine getirmek isterler ancak usulsüzlük teklifleriyle karşılaşırlar. Gelmeden işleri gelmiş gibi yapma konusu, eğitim vermeden vermiş gibi belge doldurma konusu gibi talepler işletme yetkililerinden geldiğinde ilgili kişi farkına varmadan hem kendisini, hem de danışmanı büyük risk altına sokmaktadır. Bir tanker akaryakıtın yanması, veya dökülmesinin ekonomik boyutu sorumluluğu oranında danışmana rücu ettiğinde altından kalkılamaz bir mali yük danışmanı bekliyor olacaktır. Bu aşama maddi altyapısı sağlam, riskleri hesaplamış ve sigorta bilinci bulunan TMGDK’ larca sağlanabilecek olup danışmanın da bu potansiyeli hesaba katması gerekmektedir.
- Danışman bir ay süresince verdiği hizmetin karşılığını tam ve yaptığı anlaşma şartlarına uygun şekilde almalıdır. Dönemsel kriz periyotları istisna tutulursa danışmanların ücretleri zamanında ve tam olarak ödenmeli ve sosyal güvenlik primleri doğru şekilde yatırılmalıdır.
- Danışmana tehlikeli madde güvenlik danışmanlığı işi ikinci iş olarak teklif edilmemeli, asgari ücret seviyesinin altında bir ücretle çalışma teklif dahi edilmemelidir.
- TMGDK’ lar danışmanlarını ADR hükümlerinin doğru uygulanması açısından gerek saha eğitimleriyle, gerekse dokümantasyon desteği vererek sorumluluktan kurtaracak şekilde yönlendirebilmeli, danışmanlarını sahada yalnız bırakmamalıdırlar.
Bu aşamada da sayılabilecek oldukça fazla memnuniyet kriteri olmasına karşılık maalesef yukarıdaki kriterleri karşılayarak görev yapan danışman sayısının oldukça az olduğunu gözlemliyoruz. Danışmanların da hem TMGDK seçiminde, hem de hizmet vereceği işletme seçiminde aktif ve etkili olması önem kazanmaktadır. Bu da danışmanların sahada bulunmasını ve hizmet verebilecek işletmeleri birilerinin bulmasını beklemekten vazgeçmeleri ile olabilecektir. Diğer bir alternatif ise ATLAS TMGD gibi hizmet verilen işletmeden gelen gelirin adil şekilde belirli oranlarda paylaşılması neticesinde hiçbir danışmanın aldatıldığına dair bir endişe hissetmemesinin sağlanmasıdır.
Sonuç olarak TMGD sektörü ülkemizin tehlikeli madde üretim ve ticareti kapasitesini Avrupa pazarları öncelikli olarak genişletebilecek stratejik bir sektördür. Uluslararası ticari faaliyetlerde mevzuatlar, aşılması gereken en önemli unsur olduğundan halen yaşanan ekonomik kriz döneminde bilgiye ve güvenliğe yatırım yapılmalı, kaz gelecek yerden tavuk esirgenmemelidir. Danışmanlık faaliyeti tüm gelişmiş ülkelerde olduğu gibi ülkemizde de layık olduğu yeri bulacaktır. ATLAS TMGD olarak bu vizyonla hem danışmanlarımızın memnuniyeti, hem de hizmet verdiğimiz işletmelerin memnuniyetini ön planda tutarak ülkemiz için de yeni iş imkanları ve yeni pazarlar yaratmak maksadıyla özellikle değerli ve pahalı olan tehlikeli madde lojistiğinde dünya çapında hak ettiğimiz payın alınması için var gücümüzle çalışıyoruz. Aynı performansın sektördeki paydaşlarımızın hepsine de öneriyoruz.
Ahmet CAYIK
TMGD ADR/RID/IMDG Code
Eğitmen TMGD ADR/RID/IMDG Code
ATLAS TMDG Şirket Yetkilisi
